Soms is het niet wat de ander doet, maar wat het in jou raakt

Over het emotionele vat dat we allemaal meedragen

Ken je dat gevoel dat iemand iets zegt en dat het harder binnenkomt dan je verwacht?

Een collega die een opmerking maakt.
Een partner die iets vergeet.
Een kind dat boos uitvalt.

En nog voor je het weet, voel je irritatie, verdriet of boosheid.
Alsof er iets diep vanbinnen geraakt wordt.

Dat moment heeft vaak minder te maken met wat de ander doet, en meer met wat het in jou losmaakt.

Met het emotionele vat dat we allemaal meedragen.

Wat is dat emotionele vat?

Iedere volwassene heeft een innerlijk vat vol gevoelens, herinneringen en ervaringen.
Sommige zijn licht en fijn. Andere zijn zwaar en onverwerkt.
Het vat vult zich door de jaren heen met emoties die geen ruimte of taal kregen: verdriet, angst, teleurstelling, afwijzing, eenzaamheid, schuld of schaamte.

Wie geleerd heeft om sterk te zijn of gevoelens te onderdrukken, heeft vaak een goed afgesloten vat.
Tot dat vat te vol raakt en de inhoud zich een weg naar buiten baant.

Wanneer emoties geen uitlaatklep vinden, veranderen ze in signaalgedrag: boosheid, perfectionisme, cynisme, pleasen of juist afstand nemen.
We reageren dan niet meer op het heden, maar op oude pijn die nog in ons leeft.

Hoe oude pijn zich laat voelen in het nu

Triggers ontstaan daar waar emotionele vaten elkaar raken.
Je wordt geraakt door iets in de ander — zijn toon, houding of blik — en onbewust herinnert dat je aan iets van vroeger.

De collega die je overslaat bij een overleg, de partner die geen erkenning toont, het kind dat roept of huilt.

Plots voel je iets van toen: het kind dat niet gezien werd, dat zich machteloos voelde, dat te veel moest dragen.

We noemen dat een trigger: een oude wonde die even wordt aangeraakt in het hier en nu.
En voor je het beseft, reageer je niet meer als volwassene, maar als dat gekwetste kind van toen.

Hoe herken je dat jouw vat te vol zit?

Je voelt snel irritatie of spanning bij kleine dingen.

Je reageert feller dan je eigenlijk wil.

Je voelt je vermoeid, leeg of net overprikkeld.

Je hebt moeite om afstand te nemen van wat anderen doen of zeggen.

Je lichaam spreekt: een knoop in de maag, druk op de borst, gespannen ademhaling.

Dat zijn geen zwaktes, maar signalen van een vol emotioneel vat.
Je systeem roept om ruimte, rust en aandacht.

Wat helpt bij een trigger of dreigende ontlading?

Leg een hand op je buik.
Breng je adem naar binnen. Herinner jezelf eraan dat je veilig bent in het nu.

Stop het gesprek.
Zeg bijvoorbeeld: “Ik voel dat dit me raakt, ik wil er later op terugkomen.”

Neem een korte time-out.
Even afstand nemen is geen afwijzing, maar zelfzorg.

Zoek een rustige plek.
Schrijf, adem, wandel, voel.

Keer terug in verbinding.
Als de storm is gaan liggen, kan er opnieuw echt contact ontstaan.

Frustraties en ergernissen zijn vaak de bovenlaag.

Wie de moed heeft om eronder te kijken, ontdekt waar het écht over gaat.

Het emotionele vat van de ouder

Ouders dragen hun eigen emotionele vat mee in de opvoeding.
Wanneer een kind boos, verdrietig of opstandig is, raakt dat vaak iets in het vat van de ouder aan.

Een ouder die zijn eigen emoties niet kent of niet durft voelen, kan reageren vanuit almacht (controleren, sturen) of onmacht (geen grenzen meer stellen, zichzelf verliezen).

De kracht ligt in het midden: nabijheid.
Wie zijn eigen vat kent, kan rustig blijven, ook als het stormt.
Zo leer je een kind dat gevoelens er mogen zijn; zonder dat ze alles moeten overnemen.

Opvoeden vanuit almacht, onmacht of kracht

Opvoeden vanuit kracht betekent: trouw blijven aan jezelf, je eigen emoties erkennen zonder ze te projecteren, en het kind zien als meer dan zijn gedrag.

Ook op het werk en in relaties

Het vat reist overal met ons mee; ook naar de werkvloer en onze partnerrelatie.
Een collega die kritiek geeft, kan een oud gevoel van afwijzing oproepen.
Een partner die afstand neemt, kan de oude angst voor verlating activeren.
Wie zich hiervan bewust wordt, kan stoppen met vechten tegen de ander en begint te luisteren naar zichzelf.

Emotionele volwassenheid betekent dat je voelt wat er in jou leeft, zonder dat het de bovenhand krijgt.
Dat je jezelf reguleert, in plaats van de ander te willen veranderen.

Hoe leer je omgaan met je emotionele vat?

Het gaat er niet om het vat leeg te maken, maar om het te leren begrijpen.
Te luisteren naar wat het wil vertellen.

Soms helpt schrijven, schilderen of praten.
Soms is professionele begeleiding nodig om woorden te vinden voor wat lang stil bleef.
Wat telt, is dat je zacht kijkt naar wat in jou leeft.

Wie zijn emoties leert herkennen en dragen, wordt rustiger, zachter en krachtiger; in werk, in relaties en in opvoeding.

Iedereen heeft een emotioneel vat.

Het bepaalt hoe we reageren, hoe we verbinden en hoe we grenzen stellen.
Wanneer we onze eigen pijn durven aankijken, hoeven we ze niet langer op de ander te leggen.

Dan wordt volwassenheid niet iets wat je bereikt, maar iets wat je belichaamt; in mildheid, in aanwezigheid en in kracht.

Wil jij leren omgaan met jouw emotioneel vat?

In mijn praktijk in Ieper begeleid ik volwassenen die constructief willen leren omgaan met hun emotioneel vat.  Samen onderzoeken we wat er geraakt wordt, hoe je jezelf beter kan begrijpen en hoe je opnieuw rust en verbinding kan ervaren.  Maak via deze link een afspraak