Gehuwden gaan uit elkaar: alles over echtscheiding

Wanneer gehuwden in België beslissen om te scheiden, kan dit via twee officiële procedures:

• Echtscheiding door Onderlinge Toestemming (EOT)
• Echtscheiding op grond van Onherstelbare Ontwrichting (EOO)

Op deze pagina vind je informatie over beide echtscheidingsprocedures, de mogelijke trajecten en de manier waarop je de gevolgen van een echtscheiding kan regelen.

Met of zonder hulp de gevolgen van een echtscheiding regelen?

Een echtscheiding is vaak een emotioneel en complex proces. Tegelijk moeten er belangrijke beslissingen genomen worden:

• Wat gebeurt er met de gezinswoning?
• Hoe worden meubels, spaargelden en schulden verdeeld?
• Is er onderhoudsgeld verschuldigd aan de ex-partner?
• Hoe wordt de zorgregeling voor de kinderen georganiseerd?
• Wat gebeurt er met verzekeringen en pensioenrechten?

Sommige koppels slagen erin dit alles onderling te regelen. In andere gevallen is de hulp van een erkend bemiddelaar in familiezaken, een advocaat of de familierechtbank nodig.

Vier mogelijke trajecten bij een scheiding

Traject 1: zelf onderhandelen en beslissen
De echtgenoten praten rechtstreeks met elkaar en leggen hun afspraken vast. Vaak schakelen zij hierbij een bemiddelaar in familiezaken in. Een bemiddelaar helpt gelijkwaardig onderhandelen en zorgt ervoor dat de afspraken juridisch correct en uitvoerbaar zijn.

Traject 2: onderhandelen met hulp van advocaten of een notaris
Elke partner neemt een eigen advocaat die onderhandelt in naam van zijn cliënt. Uiteindelijk beslissen de echtgenoten zelf of ze akkoord gaan met het voorstel.
Er bestaat ook de mogelijkheid dat een gezamenlijk advocaat of notaris optreedt als neutrale adviseur. In dat geval wordt het juridisch kader onpartijdig verduidelijkt aan beide partijen.

Traject 3: zelf pleiten voor de rechtbank
Eén van de partners start een gerechtelijke procedure en beide partijen verdedigen zichzelf zonder advocaat. De rechter neemt de uiteindelijke beslissing. Dit traject komt in de praktijk zelden voor omdat de procedure vaak complex is.

Traject 4: procederen met advocaten
Beide echtgenoten nemen een advocaat. Eén partij start een procedure en beide advocaten bepleiten de zaak. De rechter beslist en legt de regelingen op. In dit scenario geven de partijen zowel het pleiten als de beslissing uit handen.

De echtscheidingsprocedures in België

1. Echtscheiding door Onderlinge Toestemming (EOT)

Bij een EOT maken de echtgenoten in overleg afspraken over:

• de regeling voor de kinderen,
• het gebruik van de gezinswoning en verdeling van roerende/onroerende goederen,
• eventuele onderhoudsbijdragen,
• financiële en fiscale gevolgen.

Met deze EOT-overeenkomst stappen de partijen naar de familierechtbank van het gerechtelijk arrondissement van één van hun woonplaatsen of van de laatste gezinswoning.

Sinds 1 september 2018 verloopt de EOT-procedure in principe volledig schriftelijk. Enkel in uitzonderlijke gevallen kan de rechter of het Openbaar Ministerie een persoonlijke verschijning opleggen.

De familierechtbank spreekt de echtscheiding doorgaans uit binnen een maand nadat:

• het advies van het Openbaar Ministerie werd ingediend of de termijn van 30 dagen verstreken is,
• of beide partijen persoonlijk verschenen zijn en hun akkoord bevestigden.

Het echtscheidingsvonnis wordt definitief één maand na de uitspraak, tenzij er hoger beroep wordt aangetekend. Een betekening door gerechtsdeurwaarder is bij EOT niet verplicht.

2. Echtscheiding op grond van Onherstelbare Ontwrichting (EOO)

Een EOO wordt uitgesproken wanneer het samenleven redelijkerwijs onmogelijk is geworden. Er zijn drie varianten:

a) EOO op basis van feiten
De verzoekende partij bewijst feiten die de onherstelbare ontwrichting aantonen, zoals overspel, geweld of ernstige beledigingen. Deze kunnen bewezen worden met wettelijke middelen (getuigen, documenten, bekentenis, …).

b) EOO op gezamenlijke aanvraag na 6 maanden apart wonen
Als beide echtgenoten minstens 6 maanden feitelijk gescheiden leven, kunnen ze samen de echtscheiding aanvragen. Als de termijn nog niet volledig is bereikt bij de eerste zitting, volgt er een tweede verschijning.

c) EOO op eenzijdige aanvraag na 12 maanden apart wonen
Indien slechts één echtgenoot wil scheiden, kan dit na een feitelijke scheiding van minstens 12 maanden. Ook hier geldt dat de rechter de scheiding uitspreekt zodra de termijn bewezen is.

Wat met kinderen, woning en goederen bij een EOO?

Bij een EOO is er vaak geen volledig akkoord over de kinderen, woning of goederen. Dan beslist de familierechter welke regelingen van kracht worden. Dit kan ertoe leiden dat er pas maanden of zelfs jaren na de echtscheiding definitieve afspraken zijn over praktische zaken. Daarom kiezen veel koppels – indien mogelijk – liever voor een EOT of bemiddeling, omdat dit meer duidelijkheid en rust brengt.

Welke procedure kiezen?

Elke weg heeft zijn eigen voor- en nadelen.

• EOT biedt snelheid, lagere kosten en meer controle.
• EOO is noodzakelijk als overleg onmogelijk is of als één partner weigert mee te werken.

Wie twijfelt, kan terecht bij een erkend bemiddelaar in familiezaken. Deze professional helpt helder de opties af te wegen en afspraken op te stellen die rekening houden met alle betrokkenen.

Bemiddeling via Sonja Delbeecke

Sta je op het punt om uit elkaar te gaan en wil je duidelijke afspraken maken over je kinderen, woning of financiële regelingen? Of vraag je je af welke van de 4 wegen voor jullie de gepaste weg is? Bij Dialoog in Ieper kan je terecht bij Sonja Delbeecke. Als erkend bemiddelaar in familiezaken biedt zij al ruim 20 jaar een veilige omgeving aan waar jullie samen tot oplossingen kunnen komen. Plan via deze link een eerste afspraak.