Bemiddeling pro bono: wat betekent het en wie komt in aanmerking?
Wanneer een conflict escaleert, kan bemiddeling een waardevolle weg zijn om samen tot oplossingen te komen zonder een lange en vaak dure gerechtelijke procedure. Maar wat als je de kosten van bemiddeling niet kan dragen? Dan kan je in bepaalde gevallen een beroep doen op bemiddeling pro bono, ook wel (gedeeltelijke) kosteloze rechtsbijstand bij bemiddeling genoemd.
In deze blog leg ik uit wat bemiddeling pro bono inhoudt, wie ervoor in aanmerking komt en waar je erkende bemiddelaars kan vinden die dit aanbieden.
Wat is bemiddeling pro bono?
Bemiddeling pro bono betekent dat de overheid (via het Ministerie van Justitie) de kosten van bemiddeling geheel of gedeeltelijk op zich neemt. Het systeem is wettelijk verankerd in het gerechtelijk wetboek (art. 665 en 667 Ger. W.) en is gebaseerd op hetzelfde principe als de juridische tweedelijnsbijstand (de zogenaamde pro deo-advocaten).
⚠️ Belangrijk verschil: bij pro deo gaat het over advocaten, bij pro bono specifiek over erkende bemiddelaars.
Een bemiddeling kan zowel buitengerechtelijk (vrijwillig) als gerechtelijk verlopen. In beide gevallen kan men – mits aan de voorwaarden voldaan is – kosteloze rechtsbijstand aanvragen.
Wie kan gebruik maken van bemiddeling pro bono?
Niet iedereen komt in aanmerking. De wetgever heeft duidelijke inkomensgrenzen vastgelegd.
Volledige kosteloosheid
Je betaalt niets voor de bemiddeling als je:
- alleenstaand bent met een maandelijks netto-inkomen lager dan € 1.582
- samenwonend of gehuwd bent met een gezinsinkomen lager dan € 1.884,
- of behoort tot een bijzondere categorie, zoals mensen met een leefloon, een gewaarborgd inkomen voor ouderen, een inkomenvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap, sociale huurders, gedetineerden en minderjarigen.
Deze cijfers zijn geldig op 1 september 2024.
Gedeeltelijke kosteloosheid
Je betaalt een deel van de kosten als je inkomen net boven de bovengenoemde grenzen ligt, bijvoorbeeld:
- alleenstaand met een inkomen tussen € 1.582 en € 1.884,
- gezin met inkomen tussen € 1.884 en € 2.232,26 (grenzen stijgen per kind ten laste).
Deze cijfers zijn geldig op 1 september 2024.
De exacte bedragen worden jaarlijks geïndexeerd en aangepast op 1 september.
Hoe vraag je bemiddeling pro bono aan?
- Verzamelen van bewijsstukken: recente loonfiches, attest gezinssamenstelling, bewijs vervangingsinkomen, aanslagbiljet …
- Indienen verzoekschrift: dit gebeurt bij het Bureau voor Rechtsbijstand of rechtstreeks bij de bevoegde rechter.
- Beslissing: de rechter of het bureau beslist of je recht hebt op (gedeeltelijke) kosteloze rechtsbijstand.
De bemiddelaar mag pas factureren onder het pro bono systeem als er een officiële goedkeuring is.
Waar vind je een bemiddelaar die pro bono werkt?
Niet elke bemiddelaar kiest ervoor om onder dit systeem te werken. Op de website van de Federale Bemiddelingscommissie kan je eenvoudig nagaan welke erkende bemiddelaars wel pro bono aanbieden: bekijk hier de lijst van erkende bemiddelaars die pro bono werken
Je vindt de bemiddelaars "pro bono" terug met de vermelding “JA” bij “rechtsbijstand”.
Belangrijke nuance: Dialoog Ieper bied geen bemiddeling pro bono aan
Hoewel ik cliënten graag begeleid in bemiddeling, werk ik niet onder het systeem van kosteloze rechtsbijstand. Vind je dat je recht hebt op pro bono bemiddeling, dan kan je via bovenstaande link een collega-bemiddelaar terugvinden die dit wel aanbiedt.